10. prehistorische grotschilderingen

Beste archeologen

Jullie bezoeken Chauvet, Lascaux en Niaux. Deze grotten in het zuiden van Frankrijk zijn wereldberoemd omwille van hun prehistorische grotschilderingen: paarden, bizons herten en soms figuren, half mens half dier. Ze zijn tussen de 10.000 en de 35.000 jaar oud. Is dit de oudste kust? Het begin van cultuur? Jullie zijn onze specialisten inzake prehistorische grotschilderingen. Hoe zijn deze tekeningen gemaakt, door wie en waarom? Reconstrueer de samenleving uit de laatste ijstijd.

1. Het verzamelen van informatie. De Bronnen ... enkele tips.

Er is heel wat informatie voor handen: documentaires ('Cave of Forgotten Dreams' van Werner Herzog, 'Lascaux The Prehistory of Art'...) boeken, websites. Misschien zijn er musea in de buurt waar je voorwerpen en informatie kan vinden over het Paleolithicum? Denk aan het Koninklijke Museum voor Kunst en Geschiedenis in Brussel (KMKG, Jubelpark). In het kijkdepot van het MAS liggen een aantal pijl- en speerpunten. Maak foto's en ga praten met medewerkers en onderzoekers. Het is niet voldoende om er doorheen te lopen en snel een blik te werpen op de glazen vitrines. Breng voldoende tijd door met de betrokken voorwerpen. Probeer je voor te stellen dat ze gebruikt werden. Hoe was dat? Zijn ze zwaar of licht, handig of onhandig? Welke indruk maken ze op je? Wat zeggen deze voorwerpen over de mensen die ze gebruikt hebben?

Zoek zoveel mogelijk materiële resten van het Paleolithicum; grotschilderingen, stenen werktuigen, fakkels, lampjes, muziekinstrumenten, kunstvoorwerpen (venusbeeldjes). Waar en hoe zijn de spullen gevonden? Probeer ze te dateren. Is er discussie over?

Vergeet het landschap niet. In welke omstandigheden leefden mensen uit het Paleolithicum. Wat hadden ze te eten, met welk klimaat hadden ze te maken...?

Het summiere en gefragmenteerde bronnenmateriaal maakt het interessant om te kijken naar andere 'primitieve' samenlevingen vandaag. 'Sjamanisme' is belangrijk voor jullie onderzoek. Het is niet onwaarschijnlijk dat de eerste mensen er gelijkaardige ideeën en gebruiken op na hielden. In het MAS op de afdeling 'Leven en Dood' is er veel aandacht besteed aan dit fenomeen.

Opmerking! In documentaires en boeken is al een analyse gemaakt. Keer terug naar de bron. Vergeet de interpretaties even en kijk naar de materiële resten die men gevonden heeft. Zo kom je zelf tot (misschien wel andere) inzichten!

2. Het onderzoeken van de informatie.

Als je informatie hebt begint het denkwerk. Wat vertellen de tekeningen en de gebruiksvoorwerpen ons? Probeer de samenleving uit de steentijd te reconstrueren. Zoek verklaringen. Het is niet voldoende om het alleen te beschrijven. Wie heeft de tekeningen gemaakt en waarom? Hoe zat de maatschappij op dat moment in elkaar? Leg de link tussen economie, politiek, cultuur en religie. Dit is, gezien de fragmentarische bronnen, niet eenvoudig. Wat kunnen we weten en wat niet? Hoe komt dat? Archeologen hebben hier veel discussie over. Wat is jullie mening?

Zie je overeenkomsten en/of verschillen tussen de steentijd en onze eigen samenleving? Wat zegt dit over de menselijke natuur? Leg de link met het natuurlijk/cultuur debat.

Archeologen stellen een reeks wetenschappelijk vragen. 'Hoe was de samenleving georganiseerd, wat aten ze, wat dachten ze, waarom veranderen dingen?' (onderzoeksvragen) Gebruik deze vragen en leg verbanden.

Dit project heeft ook een praktische kant!!! Inzicht komt niet alleen uit boeken. Ook ervaring is belangrijk. Probeer jullie onderwerp, in de mate van het mogelijke, te beleven. Leef een tijdje zoals mensen uit het Paleolithicum. Schilder paarden en herten, bizons. Ga deze beesten observeren in de Zoo van Antwerpen. Voer religieuze rituelen uit, ga op jacht, maak een paleolithische maaltijd klaar... Bekijk de (kunst)voorwerpen en probeer ze zelf te vervaardigen. Zo zal je de betekenis en de verschillende functies ervan beter begrijpen.

Archeologen houden veldnotities bij waarin ze hun bevindingen minutieus optekenen. Doe hetzelfde. Maak een verslag van jullie onderzoek. (+/- twee bladzijden) Welke bronnen hebben jullie geraadpleegd, welke vragen hebben jullie gesteld, welke experimenten hebben jullie gedaan en wat zijn jullie bevindingen? Deze archeologische veldnotities geef je af op donderdag 29 maart 2012.

3. De praktische uitwerking...? De avond van de Archeologie

Op vrijdag 23 maart is er een avond van de Archeologie. Jullie nemen bezoekers mee naar Chauvet en Lascaux. Maak het informatief en interactief. Zoek een manier om mensen een ervaring mee te geven die eigen was aan het Paleolithicum, kortom die mensen toen ook gevoeld hebben. Wat betekenden die schilderingen voor hun? Kan je dat gevoel bij mensen vandaag oproepen? Waarom wel/niet? Wat zegt dit over ons? Laat mensen nadenken over archeologie. Geef ze de mogelijkheid om zelf voorwerpen en tekeningen te interpreteren. Ga de discussie aan. Weten we eigenlijk veel of weinig over deze grotschilderingen? Hoe komt dat?