Beste leerlingen en leerkrachten, cyborgs, robots of andere vormen van leven ...
Mijn naam is Niels Sverlow. Ik ben leerkracht geschiedenis in het Pius X-instituut en mede bedenker van de tijdcapsule. Deze tekst moet wat meer licht werpen op het verloop van het project en de mensen die er aan gewerkt hebben. Er is zoveel dat ik jullie wil schrijven. Misschien lukt het hier, in de kelder van de Wittestraat, tussen deze spullen die in de tijdcapsule gaan.
Een blikopener, videobanden en inktvullingen, het zijn dingen die jullie waarschijnlijk niet meer gebruiken. We zoeken nog een rugzak om wat schoolboeken en een pennenzak in te doen. Het is nog niet helemaal duidelijk hoe we alles gaan verdelen. De toekomstscenario's en de persoonlijke getuigenissen komen best in de kist. Samen met de computers en de dvd's. Daar zitten ze het veiligst. De kist is gemaakt van zes millimeter dikke staalplaat. Alle andere dingen kunnen hier in de tombe.
Ik schuif wat spullen opzij. Blikken soep, een nietjesmachine en T-shirten. Reinout, Lieselotte en Helen zijn op zoek naar etalagepoppen. Het moet een reconstructie worden van de leerlingenpopulatie van Pius X. Zo zagen mensen er uit in 2009. Dit is de kleding die we droegen. (Misschien hebben jullie ondertussen een genetisch gemodificeerde huid waardoor kleding overbodig is?)
Freya, Vincent en Hayat (= leden van de technische dienst) hebben de tombe een paar weken geleden geschilderd. De verf is langzaam veranderd in een glanzend plastic laagje. Jascha en Gregory hebben de rekken gestut met zware houten balken. We hebben ze met plastic 'tyrips' vastgemaakt. (ijzeren nagels en schroeven roesten) Stien heeft de vleermuizen opgehangen. Ik probeer me voor te stellen hoe alles er zal bij liggen over zestig jaar. We hebben de mayonaise-emmers verzegeld met silicone. De blikken soep en worstjes zijn verpakt in kilometers plakband en plastic folie. Zijn ze intact gebleven of staan jullie alsnog in een schimmelende en kleverige puinhoop? Het is misschien moeilijk voor te stellen maar dit waren ooit zestig jaar geleden chips en cornflakes en een fles ketchup... en een fiets. Stien en Mariekje hebben het stuur en het zadel nog snel ingepakt. De rubberen banden zullen wel verweerd zijn.
Het was hier druk de laatste dagen. We hebben met zijn allen staan inpakken. Het hysterische gescheur en geknip had iets heroïsch. Een gevecht met plakband en plastic. De examens zijn gedaan. De technische dienst is de laatste dagen uitgebreid om het arbeidsintensieve en onderschatte inpakwerk af te krijgen. Mijn dank gaat uit naar Helen, Lieselotte, Wout, Gerwin, Lotte, Elke, Laura... Inpakkers en inpaksters van het laatste uur. We hebben nog een paar dagen en dan wordt ook de tombe voor zestig jaar afgesloten. Yves (de conciërge en klusjesman van Pius x) komt volgende week woensdag de muur dicht metsen. De stenen staan klaar.
Een strijd tegen de tijd
Schildpadden leven voorlopig langer dan mensen. Niets is eeuwig en toch gaan sommige dingen langer mee dan andere. Nu we een tijdcapsule bouwen, besef ik pas wat dit betekent. We zijn alles hier, in de kelders van de Wittestraat, aan het verzamelen: faxen, strijkijzers en tandenborstels. Deze kelder naast de tijdcapsule is een experimenteerruimte van de technische dienst. We proberen verpakkingen uit; glazen confituurpotten, mayonaise-emmers en ijsroomdozen. Er is een apparaatje dat plastic zakjes vacuüm zuigt en dicht brandt. Er blijft lucht inzitten. Misschien is cellofaan beter. Je kan het er strak rond wikkelen. Voor me, op de tafel, liggen de eerste plastic mummies. Flessen shampoo, chocolade en jawbreakers, klaar om opgeborgen te worden.
Wat is er zo gevaarlijk aan lucht, vraag je je af. Wij hebben het evolutionair leren ademen maar het is eigenlijk smerig spul.
Tijdcapsules zijn een gevecht tegen de natuur. De tafel ligt vol met spullen die we willen redden. Het hele project is een poging om de hysterische snelheid, waarmee alles vernietigd wordt, af te remmen.
De locatie is ideaal voor dit soort krachtmetingen. Kelders hebben iets geheimzinnig en verborgen. Stiekem spullen verzamelen onder de school.
Tijd is een vormeloze vijand. Waarschijnlijk denk je aan de wijzers van een klok of stof op oude boeken. Maar dit zijn slechts gevolgen van tijd. Tijd zit in ons hoofd. Alhoewel... er gebeurt wel degelijk iets met dingen die zestig jaar in een tijdcapsule zitten. Wat zijn die chemische processen die onze spullen aanvallen? Zijn het sterke krachten of niet? Intuïtief zou ik zeggen van wel.
Atomen breken niet. Dat kunnen alleen kernreactoren en deeltjesversnellers. Het zijn moleculen die uit elkaar vallen, maar hoe en aan welke snelheid? We moeten tabellen hebben met 'roest-en schimmelsnelheden'. Wat gebeurt er in afgesloten tijdcapsules ? Ik heb het al aan verschillende mensen gevraagd, maar de antwoorden blijven vaag. Of dingen zullen roesten, hangt af van de hoeveelheid vocht en lucht en dat is moeilijk te voorspellen. We zouden een scan kunnen maken van de ondergrond van het Pius X-instituut. Kijken waar de leidingen en rioleringen lopen. Weet de gemeente dat niet? Nu is het hier droog maar Rudy vertelde dat er een paar jaar geleden wel vocht door de muren kwam. Verbouwingswerken bij de buren of een lek in een leiding? Lucht en water zijn de soldaten van de tijd. Die moeten we zoveel mogelijk buiten houden.
Het is een technologische strijd geworden. Gefrutsel met duckedtape en speciale zakken die je met een stofzuiger vacuüm kan zuigen. We hebben vochtopnemers neergezet. Zakjes die vocht uit de lucht zuigen, dat daarna in een bakje druppelt. Er staat op dat ze drie tot zes maanden meegaan. Het is beter dan niets. De capsule moet een fort worden tegen de tijd. De laag vochtwerende verf is de eerste verdedigingsmuur. Ze is flexibel en uiterst chemisch, het nieuwste van het nieuwste in de strijd om droge kelders. Of het zal helpen weten we niet. Tijd is een geduldige kracht die alles zachtjes aantast.
Dingen rotten en schimmelen door een combinatie van water en lucht. Als één van die twee ontbreekt kan je dingen heel lang bewaren. In Tollund', een klein plaatsje in Denemarken, werd een man uit de ijzertijd (350vc) gevonden. Hij was op rituele wijze om het leven gebracht. Men kon zelfs zien wat zijn laatste maaltijd was. De vochtige veenlaag had hem perfect bewaard. Veenwater heeft een hoge zuurtegraad en bevat weinig zuurstof. Er zijn plannen geweest om ook de tijdcapsule vol te spuiten met schuim of gel of turf.
Ik begin te beseffen waarom Egypte zo'n wonderlijk archeologisch paradijs is. Er is wel lucht maar geen water. Vandaar de kilo's mummies die er nog in de grond zitten. Men stookte er in de 19de eeuw de stoomtreinen mee. Mummies waren een goedkope brandstof die, net als olie, overal in de grond zat. Welke energiebron gebruiken jullie in 2069? Waterstof of kernfusie of zijn jullie toch maar terug overgeschakeld op mummies?
Rot, roest en schimmel dat is het plan van onze tegenstanders. Ik betwijfel of we het kunnen tegenhouden. Het kleinste gaatje is genoeg. Maar dat is niet de enige zwakke plek.
Er zijn vandaag nog steeds glasramen en schilderijen en zelfs kledingstukken van lang geleden, maar die werden geduldig en minutieus met de hand vervaardigd. Ze zijn bedoeld om eeuwig mee te gaan. Nu leven we in een wegwerpmaatschappij. We hebben wel 'meer' spullen maar ze zijn minder goed gemaakt. Het is een proces van 'Decline of the Miraculous' dat in de 19de eeuw begon toen machines onze dingen zijn gaan maken. Vanaf toen ging alles snel en werden spullen heel goedkoop maar ook hetzelfde en middelmatig. Je ziet het aan onze kleding en ons eten. Het wordt gemaakt aan de lopende band. Ook papier is hier een mooi voorbeeld van. Die oude in leer gebonden boeken bestaan nog steeds. Ze zijn vervaardigd van met de hand geschept papier. Je kan ze nog steeds raadplegen in het archief. Ik betwijfel of dat ook zo zal zijn voor het papier dat we vandaag gebruiken. Ik heb voor mijn studies onderzoek gedaan naar de administratie van de haven. Documenten uit 1960 waren nog amper leesbaar. Het papier verkruimelde tussen mijn vingers. Er zijn plannen om tenminste een deel van de verhalen en de toekomstscenario's op plastic slides (transparanten) af te drukken. Als er dan toch vocht in de tijdcapsule komt dan schimmelt het niet onmiddellijk weg. Jullie zullen ze al wel gevonden hebben.
Er wordt vandaag eigenlijk niets gemaakt dat zestig jaar moet meegaan. We leven in het nu en dan hebben we nog niet eens iets gezegd over computers en de harde schijven en de chips die daar in zitten. De vraag hoe lang dat allemaal meegaat wordt niet eens gesteld. Voor gsm's en computers en mp3spelers stuk gaan worden ze al weer vervangen door een nieuwer en sneller model.
Wat me toch hoopvol stemt is dat de spullen in de capsule niet meer gebruikt worden. Dan is er geen slijtage en gaan ze niet (zo snel?) stuk... toch ?
Dat en het feit dat we over nieuwe materialen beschikken. Ik vind het flinterdunne plastic, dat je als een film om alles heen kan wikkelen heel indrukwekkend. Het is alsof je alles een tweede huid geeft. Pure spitstechnologie in onze strijd tegen de tijd. Egyptenaren hadden geen plastic, waterdichte verf of blik.
Gerwin en Lieselotte (= leden van de commissie voeding) willen graag eten in de tijdcapsule doen. Zou het nog eetbaar zijn in 2069? Vervaldata gaan meestal niet verder dan vijf tot zes jaar. De ideeën hierover zijn erg uiteenlopend. Sommige dingen zullen zeker nog eetbaar zijn. Het is iets wat ik persoonlijk heel fascinerend vind. Cultuur-en mentalteitshistorici zijn geïnteresseerd in het leven van alle dag. Dingen als smaak, geur en geluid zijn vaak verloren gegaan. Wat proefden mensen vroeger wanneer ze bijvoorbeeld brood aten of bier dronken?
Je moet er maar voorzichtig mee zijn. We willen jullie niet vergiftigen. Vorig jaar hebben Amerikaanse wetenschappers nog onderzoek gedaan naar het bewaren en bederven van voedsel. Hun resultaten zijn hoopgevend. Als je er in slaagt om alles droog en donker te bewaren dan blijft het eeuwen goed, dingen als melkpoeder en ontbijtgranen en gedroogd fruit. Vervaldata zijn zeer relatief. Het is niet zo dat er dan iets gebeurt met de voeding in een blik. Zo'n datum is een culturele of eerder een economische afspraak. Moet je uiteindelijk toch weer naar de winkel rennen.
Wat niet wil zeggen dat drank en voeding ongevaarlijk zijn. Er zit veel vocht in blikken en flessen. Stel dat er in een blik erwten toch een chemische reactie plaatsvindt die voor zestig jaar door gaat. Een biologische bom in de tijdcapsule die, zeg over vijftien jaar, ontploft, ergens rond 2035. De bacteriën hebben dan nog dertig jaar om een nieuwe biologische wereld te creëren. Net zoals er nu toch leven blijkt te zijn onder dikke ijslagen op koude en barre planeten in ons zonnestelsel. Er is geen luchtcirculatie dus het vocht kan niet verdampen. Daarom zijn tijdcapsules een paradijs voor schimmels en andere (nieuwe) levensvormen. We zullen wel zien. Normaal kan er met blik niet veel gebeuren. Ze zijn gemaakt van aluminium en worden onder zeer hoge temperaturen dichtgemaakt. Het veiligste is iets op oliebasis en veel zout. Een blikje tonijn heeft goeie overlevingskansen.
Waarschijnlijk bezitten jullie over zestig jaar het allerlaatste blikje vis op aarde (op dit moment is er sprake van een onomkeerbare en dramatische overbevissing). Net als in de aflevering van 'Futurama' waarin Fry het allerlaatste blikje anjovisjes koopt op een veiling. Misschien kunnen jullie ondertussen alles klonen en levende ansjovisjes maken.
Een fantastische tijdcapsule
Zelfs als er leerlingen naar hun lokaal lopen is het stil hier beneden. Het is de ideale plaats om spullen en tijdcapsules te vergeten. Ik moet aan Howard Carter denken die in 1922 het graf van Toetankhamon zocht in de vallei van de koningen. Het hopeloze graven en sleuren met zand en stenen om uiteindelijk met kaarsjes af te dalen in de tombe. De BBC heeft er een mooie documentaire over gemaakt. Ik heb leerlingen het moment laten zien waarop Howard Carter een klein gaatje slaat in het metselwerk en als eerste een blik werpt in de grafkamer. Wanneer Lord Carnarvon, de financier van de opgraving, aan Carter vraagt of hij iets kan zien, antwoordt hij: 'Yes... wonderful things'. Je kon in het stof nog de voetafdrukken zien van de mensen die de spullen hadden achtergelaten.
Hoe voelde het om door de muur van de tombe te breken? Was het een groots moment? Hebben jullie vol spanning in de gang staan wachten, op je hoede voor valstrikken, giftige dampen, zestig jaar oude superbacteriën of de vloek van de mummie?
Je kan een tijdcapsule heel wetenschappelijk aanpakken. We wilden eerst valide steekproeven doen en spullen selecteren op basis van statistische gemiddelden. Het is de droom van elke archeoloog. Maar je kan ook een 'fantastische' tijdcapsule bouwen. Geïnspireerd op het avontuur van Indiana Jones, slangen en ratten en fakkels die uitdoven in donkere tunnels. Tombes moeten tot de verbeelding spreken. Het zijn meestal magische ruimtes, gevuld met mummies en vleermuizen.
Ik zou willen dat mensen zestig jaar geleden voor ons een tijdcapsule hadden achtergelaten. Jullie kunnen nu op ontdekkingsreis. Elk schap, doos of blik is een wereld op zich, gevuld met wonderlijke dingen. Zeepklei, geurbalpennen en piratenballen. Wat zeggen deze spullen over ons? Plastic Amerikaanse soldaatjes in Irak en 'glow in the dark' concertstokjes. Het lijkt me spannend omdat je niet altijd weet wat je in je handen hebt. Is het gevaarlijk, lekker of handig of volledig nutteloos? Ik ben benieuwd wat jullie van deze spullen denken. We zullen er maar niets bijschrijven. Wat is leuker, de labels lezen of alles zelf mogen uitzoeken? Net als bij een archeologische opgraving kunnen jullie nu onze wereld reconstrueren aan de hand van deze voorwerpen. Het is logisch dat je hierbij fouten maakt. Dat is niet erg. Het kan goed zijn dat dingen in 2069 een andere betekenis krijgen omdat de wereld veranderd is. Ik gebruik in de les altijd het voorbeeld van 'The gods must be crazy'. In deze film gooit een piloot een glazen colaflesje uit zijn raam. Het flesje komt terecht bij de Bosjesmannen in de Kalahariwoestijn die er onmiddellijk muziek meemaken of nootjes mee vermorzelen. De betekenis van een flesje, laat staan de frisdrank die er in zat, ontgaat de nieuwsgierige bosjesmannen volledig. Zo'n cultuurshock is een tijdcapsule ook wel een beetje. Ze komt letterlijk uit een andere wereld. In tijdcapsules ontstaan vanzelf nieuwe dingen. Je hoeft er niets voor te doen.
Onze tijdcapsule is zowel wetenschap als fantasie. Er zitten documenten in van de directie, getuigenissen van leerlingen, cursussen en foto's, een stuk van een schoolbord en krijtjes en een fiets waar mijn broer Boris jaren lang mee naar Pius X gefietst is. Deze spullen geven een mooi beeld van het Pius X-instituut. Maar er zit natuurlijk meer in; spanning, geheimzinnigheid en kunst. Het is maar hoe je er naar kijkt. Poppen en mummies die uiteindelijk gabbers en emo's blijken en (rottende?) hamburgers in giethars. Het project is vrij organisch verlopen. Er was wel een plan (zie opdrachten) maar veel meer dan 'maak toekomstscenario's en stop spullen in de tijdcapsule' was dat niet. Ik begin steeds meer te beseffen dat ruimte voor creativiteit belangrijk is tijdens seminaries. Ook als er uiteindelijk weinig mee gebeurt.
Hoe fantastisch zou het zijn als deze gangen in 2069 uitgegroeid zijn tot een doolhof van tijdcapsules, de vallei van de koningen maar dan onder het Pius X-instituut. Hoeken, bochten en kleine kamertjes genoeg. Een wonderlijk archief dat in verschillende talen en stijlen de geschiedenis van onze school vertelt. Het verleden letterlijk, onder onze voeten.
Je zou de muren zo kunnen beplasteren dat je de capsule niet meer ziet. De gangen zijn ingewikkeld genoeg. Het zal niet lang duren voor de capsule vergeten is. Dat deden de Egyptenaren ook. Ze verborgen hun koninklijke graftombes minutieus onder kilo's zand en stenen. De vaklui die ze hadden gebouwd werden vermoord zodat de locatie van het graf zeker niet kon uitlekken. Dit soort realisme hebben seminaries nog niet bereikt maar we kunnen wel valstrikken leggen en een vloek uitspreken om grafschenners en plunderaars te ontmoedigen. Alhoewel, mensen worden steeds rationeler. Of vergis ik me?
Een aantal teamleden van Howard Carter is vrij snel na het openen van de tombe gestorven. Lord Carnarvon, werd door een mug gestoken en is daarna aan een infectie overleden. Anderen die er ook bij waren, zoals Howard Carter zelf, zijn nog een hele tijd in leven gebleven. Was hier sprake van een vloek van de farao?
Het waren vermoedelijk schimmels die dodelijke gassen uitstoten. Het is zelfs mogelijk dat de Egyptenaren deze schimmels bewust hebben achtergelaten. Zo ver zijn wij niet gegaan maar jullie moeten toch maar voorzichtig zijn. Misschien is het geen slecht idee om gasmaskers te dragen bij het openen van de tombe. Je weet nooit welke bacteriën en schimmels zestig jaar hun gang zijn gegaan. Tegenwoordig boort men, bij het vinden van een graf, eerst een klein gaatje om de lucht te analyseren. Er hangen meestal grote concentraties ammoniak, formaldehyde en waterstofsulfide in de lucht. Gevaarlijke gassen die huidirritaties, ademhalingsproblemen en misselijkheid veroorzaken. Bij hoge concentraties (1,000 ppm) kan dit leiden tot de dood. Misschien heb ik te veel films gezien maar zou het niet kunnen dat er in de tijdcapsule een nieuw supervirus ontstaan is, dat jullie net bevrijd hebben. Misschien zijn er ondertussen een aantal leerlingen en leerkrachten op geheimzinnige wijze om het leven gekomen en heeft dit op Pius X opnieuw tot wilde speculaties geleid over de vloek van de mummie.
Wie zou de tijdcapsule willen plunderen? Rovende leerlingen die zich aan het gezag van ouders en leerkrachten onttrokken hebben? Grafrovers die de geheime locatie als nog ontdekt hebben?
Onze capsule is niet versierd met goud zoals in het oude Egypte. Welke zichzelf respecterende grafrover is geïnteresseerd in onze spullen? Het is oude rommel, een fiets van de Makro en speelgoed van de Krak maar door de opkomende economische crisis wordt het misschien veel geld waard. Stel dat er een bikkelharde overlevingsstrijd losbarst. Dan wordt eten in blik en zelfs de kleding van cruciaal belang. Het enige wat onze spullen dan kan redden is dat niemand weet dat ze er zijn. Misschien komt heel dit project wel voort uit de angst dat we dit allemaal zullen verliezen. Een laatste monument van onze materiële beschaving. Nee... het tijdcapsuleidee komt eigenlijk uit de serie 'One Tree Hill'. Een Amerikaans tienerdrama over mooie cheerleaders en stoere basketballers.
Mijn vader vertelde dat hij als kind met plastic G.I. Joe figuurtjes speelde in Koeweit. Je kon ze op straat voor een halve dollar kopen. Diezelfde figuurtjes worden nu voor meer dan honderd dollar verkocht op e-bay. Stel je voor... de tijdcapsule is toch nog een soort schatkamer. Al die 'heel gewone spullen' zijn over zestig jaar een fortuin waard. Jullie kunnen alles voor veel geld verkopen. Dat is nu ook al zo. Oude spullen uit de jaren 50' en 60' zijn vandaag heel duur. Ze zijn retro geworden en alleen maar te koop in yuppie designwinkels. De capsule is meer dan een avontuurlijk cadeautje. Als er nog een economie is en als dezelfde economische mechanismen nog gelden dan is het H. Pius X-Instituut over zestig jaar de rijkste school van het land.
Het is vandaag, ironisch genoeg, moeilijk om geld los te krijgen voor het project. Waterdichte verf, duckedtape en stalen kisten, het is niet goedkoop en veel mensen vinden het zonde. Ik kan het de school niet kwalijk nemen. Je stopt er dingen in en daarna heb je er niets meer aan. De redenering is begrijpelijk, alleen ben ik het er niet mee eens. De spullen zijn niet weg. Je maakt ze specialer dan ooit. Meer nog, ik vermoed dat de geheimzinnige inhoud van de tijdcapsule steeds mythischer zal worden. Het zou me niet verbazen als het project in de jaren die komen een eigen leven gaat leiden. De kist moet een belangrijke plaats krijgen in de school. Een plaats waar mensen voorbij lopen en afspreken. (Waar speken we af? Euhm... 10:10u aan de tijdcapsule.) Over vijftien jaar zitten er futuristische leerlingen 's middags in de PVR. Ze praten over de spullen in de tijdcapsule en dat ze erbij zullen zijn als de kist in 2069 opengaat.
Wie zijn jullie?
Sorry voor de omslachtige aanspreektitel, maar ik heb geen idee door 'wie' of moet ik zeggen 'wat' deze tekst gelezen wordt. Zijn jullie leerlingen van Pius X? Of robots die net de mensheid uitgeroeid hebben? Bestaat onze school nog? (misschien heeft ze ondertussen een andere naam?) Lijken jullie op ons of zien technologische en genetische supermensen er helemaal anders uit?
Misschien had ik jullie moeten aanspreken met 'u'? Dat is wel zo beleefd, als de notie beleefdheid nog bestaat tenminste. (Wanneer je nu oude dingen leest dan klinken die altijd heel plechtig. Vroeger spraken kinderen hun ouders aan met u). Het is hopeloos ingewikkeld en dus ben ik maar gewoon beginnen schrijven. In de hoop dat jullie mij begrijpen.
Tijdcapsules zijn voorlopig de enige manier om met de toekomst te praten. Het is indirecte communicatie over zeer lange afstand, maar uiteindelijk komt het wel in orde. De misverstanden moet je er maar bijnemen.
Het beeld dat ik van jullie heb is een vreemde mix van fantasie, antropologie en teveel sciencefiction series. Misschien loop ik te hard van stapel. Cyborgs en robots het klinkt als verre toekomst en toch is de kans klein dat jullie nog dezelfde mensen zijn als wij. Er is vandaag al zo veel mogelijk. We kunnen toveren met stamcellen en ingewikkelde orgaantransplantaties doen. Ik heb het gevoel dat we nog maar net begonnen zijn. Wie weet waar dokters en wetenschappers zullen staan in 2069?
Eigenlijk zijn we nu al cyborgs. We gebruiken medicijnen en vitaminen, prothesen en brillen en gehoorapparaten. Een middeleeuwer zou ons heel futuristisch vinden. Er is vandaag een apparaat dat blinde mensen opnieuw laat zien. Zeg nu zelf... zou jij hier ophouden? Daarom denk ik dat jullie beter kunnen kijken dan wij. Net als een camera veel verder kan inzoomen dan mijn ogen nu. Als dit blijft verdergaan zijn jullie half mens, half robot. Technologische supermensen, sterker, sneller en slimmer. Wij zijn maar zachte en zwakke wezens. Dit doet me denken aan de benen van Aimee Mullins. Sterk, flexibel en licht gemaakt van verende kunststof. Ze is sneller dan atleten die nog op hun eigen benen lopen. Als mensen dit eenmaal doorhebben zal iedereen cyborg willen worden. Waarschijnlijk hebben jullie je handen vervangen door magnetische contacten, lasers of draadloze antennes waarmee je rechtstreeks op het internet kan. Of waarom niet helemaal digitaal... een nieuw bewustzijn in cyberspace. Denk aan de bestanden die nu al razend snel over het internet vliegen. Hoeveel mb of gb schijfruimte neemt bewustzijn in? (Misschien is het werkwoord 'gelezen' ook verkeerd en kan ik beter schrijven; door wie of wat wordt deze tekst 'gescand'?)
Wanneer ben je geen 'mens' meer? Dit lichaam is ook maar een fase in een grotere darwinistische evolutie en toch is de kans klein dat jullie halve vismensen zijn met kieuwen (omdat de wereld onderwater gelopen is). Zestig jaar is niet lang genoeg om biologisch te evolueren, maar het kan sneller. 'Transhumanisten' zijn mensen, (wetenschappers en politici en filosofen) die door middel van wetenschap en technologie post-menselijke wezens willen maken. Ze inspireren zich op het humanisme uit de Nieuwe Tijd, dat ook vertrok van het idee dat je aan jezelf moet werken.
Je moet het verslag van Lester en Helen (=leden van de commissie inzake menselijk lichaam, gezondheid en hygiëne) maar eens lezen. Er staat in hoe we in 2009 omgaan met ons lichaam en wat we denken dat er zal veranderen in de komende zestig jaar. Helen heeft een prachtig verhaal geschreven. Ze laat de toekomst zien door de ogen van een cynische en mopperende oude man. Heeft ze gelijk... leven jullie in een wereld van gasmaskers, genenpasjes en verveling...?
Eén ding is zeker. Jullie zijn een ander volk. Jullie komen uit een wereld die ik niet ken en nooit zal kennen. Een cultuur met andere waarden en normen. Het is jammer dat de commissie inzake sociale relaties niet van de grond gekomen is (zie opdrachten) (er waren niet genoeg futurologen) Cyborg zijn, zal ongetwijfeld invloed hebben op je ideeën over goed en fout, leven en dood en vriendschap en creativiteit.
Jullie zijn het onderwerp van de dag. Er wordt op school druk gespeculeerd. Wie zijn jullie? Mensen komen met de meest fantastische ideeën op de proppen. Cynische maar ook wel grappige toekomstscenario's waarin Pius X over zestig jaar één of andere superscanner (=een nieuwe uitvinding) in huis heeft waar jullie de kist gewoon in zijn geheel doorheen halen. Vergeet het avontuur van fantastische tijdcapsules, een paar seconden later rolt er een keurig documentje uit een printer met de volledige analyse van de inhoud. Waarna jullie zoiets hebben van 'ach laat maar dicht ... te gevaarlijk''.
Is het zo gegaan? Ik vraag me af of jullie even enthousiast zijn. Misschien is de tijdcapsule waardeloos geworden. Omdat jullie door de tijd reizen of omdat je niet meer dood gaat. Of omdat jullie genetisch materiaal zo veranderd is dat jullie niet meer nieuwsgierig zijn.
De meeste toekomstscenario's zijn heel technologisch en wetenschappelijk. Alsof de menselijke beschaving in een soort opwaartse beweging steeds mooier, beter en slimmer wordt. Dit Christelijke lineaire denken zit diep. Ik voel het zelf ook. Maar wie zegt dat het zo is? Stel dat de economische crisis over een paar jaar uit de hand loopt en we met de hele samenleving terug geslingerd worden naar de middeleeuwen. Het is mogelijk. Misschien leven jullie terug in een technologieloze wereld. Ik probeer het me voor te stellen. De Pius X-gemeenschap in 2069. Boeren die de abdij achter de school betrokken hebben en met stenen werktuigen overleven tussen de puinhopen van wat ooit Wilrijk was.
Ergens in de capsule zit een 'survivalpakket' dat ik samen met Laura en Evelien (=de commissie inzake dystopieën) heb samengesteld. We hebben rekening gehouden met verschillende doemscenario's. Er zit een potje honing in, een kompas, een zakmes, jodiumpillen (in te nemen bij een kernongeval), wat calorierijk voedsel (energiebars en gedroogd rendierenvlees), een nooddeken en een muggennet. Door de opwarming van de aarde en het stijgen van de zeespiegel is Wilrijk waarschijnlijk terug een zweterig moerasgebied. Een paradijs voor malariamuggen. We hebben er ook een zwembril en een snorkel bijgedaan. Ik zie het helemaal voor me. Antwerpen op de zeebodem... de koraalbanken die de stad overwoekerd hebben. Tenslotte zit er nog een exemplaar in van het 'S.A.S. survival handbook'. Hier staat in hoe je vallen moet maken om wilde dieren te vangen, welke planten eetbaar zijn en hoe je een schuilhut moeten maken. Er is rekening gehouden met alle landschappen: woestijn, bossen, jungles, op zee.
Maar interessanter dan een kompas en dekens zijn de handboeken en verhalen. In post-apocalyptische werelden is meestal alle kennis verloren gegaan. Waarschijnlijk gebruiken jullie de brug en de slotgracht van de abdij als een verdediging tegen plunderaars en hebben jullie barricades opgeworpen in de Abdijstraat om tol te heffen. Wisten jullie dat er hier een school was? De puinhopen van Pius X zijn niet alleen de stenen waar de gebouwen mee gemaakt zijn. Het is ook de informatie die hier aanwezig was. De verhalen en grootse theorieën die dagelijks in deze lokalen verteld werden. De wiskunde die hier gegeven werd en de experimenten die techniekwetenschappers hier deden. De boeken die gelezen werden in de lessen Nederlands. Kennis die de muren en vloeren ingesijpeld is. De tijdcapsule is een getuigen van dit grootse verleden. Een intellectuele schat die jullie terug een voorsprong zal geven in de post-apocalyptische wereld. Ik besef plots de verantwoordelijkheid die op onze schouders rust. De tijdcapsule is een bouwpakket voor een nieuwe wereld. Wat wij er nu in doen zal bepalend zijn. We moeten er niet alleen handige spullen indoen maar ook de juiste ideeën. Precies die verhalen die je nodig hebt om een ideale samenleving te creëren. Wie had kunnen denken dat je met tijdcapsules de geschiedenis kan sturen.
Toegegeven, nu weet ik helemaal niet meer wat er in de capsule moet. Wat zijn de juiste ideeën? Net of wij dat weten. Het is trouwens nog maar de vraag hoe jullie alles over zestig jaar zullen interpreteren. Misschien worden onze verhalen wel een nieuwe godsdienst en wij, de mensen op de foto's, de nieuwe goden?